ÜSKÜP – MAKEDONYA

18 Şubat 2023 Mustafa Gürelli

Facebook X (Twitter) Pinterest WhatsApp Telegram Pocket

Makedonya’nın başkenti Üsküp, Vardar Nehri’nin iki kıyısına kurulmuş. Makedon dilinde Skopje olarak adlandırılan şehir, tarihi ve kültürel özellikleri ile yabancılık hissetmediğimiz bir yer.

1392’de Osmanlı topraklarına katılan şehir, 500 yıldan fazla bir süre Osmanlı egemenliğinde kalmış. Şehrin bir yakasında Arnavutlar ve Müslümanlar yaşarken, diğer tarafta Ortodoks Hıristiyanlar yaşıyor. Bu nedenle şehrin Eski Türk Çarşısı bölümünde çok sayıda Osmanlı eserine rastlamak mümkün.

Geçmiş Yugoslavya devletinin parçalanmasıyla ortaya çıkan Makedonya, geçtiğimiz yıllarda bağımsızlığının 20 kuruluş yıl dönümünü (2011) kutlamıştı. O günden bu yana başkent Üsküp tam bir değişim ve dönüşüm içerisinde. Bu sıralar şehir hummalı bir inşaat ve yeniden yapılanma havasında. Devletin yürüttüğü Skopje 2014 adlı proje ile şehir turistik açıdan geliştiriliyor, diğer bir deyişle yeniden yaratılıyor. Şehrin dokusuyla örtüşüyormuş gibi görünen şaşalı köprüler, havuzlar ve bronz ve mermer heykeller şehre serpiştiriliyor.

Skopje 2014 projesiyle şehir sanki bir tema parkı haline geldi. 1963’teki depremde kaybedilen tarihi mirasların yeniden canlandırıldığı söylense de görünen tablo bunu pek kanıtlamıyor. Bu değişimin gözlemleneceği en iyi yer ise Makedonya Meydanı.

Kentin simgesi olan 13 kemerli Taş Köprü ve köprünün bağlandığı Makedonya Meydanı şehrin kalbi. Avrupa şehirlerinin birçoğunun kalbinde meydanlar yer alıyor, ancak 18,500 metrekarelik Makedonya Meydanına dikilen çok sayıdaki yeni heykeller pek bir dikkat çekici. Makedonya’nın kuruluşunun 20 yılı anısına Floransa’da yapılmış ve Eylül 2011’de tamamlanmış Atlı Savaşçı Heykeli ise meydanın göbeğinde yükseliyor.

Şehrin bu en geniş meydanında yükselen 22 metrelik sütünün başına kondurulmuş olan bu heykel aslında Büyük İskender’i temsil ediyor. Ancak Makedonya hükümeti resmi olarak bu heykele Atlı Savaşçı demek zorunda kalıyor. Zira Yunanistan’la arada süren Büyük İskender’i (Alexander the Great) sahiplenme problemi nedeniyle bu isimle adlandırmamaları gerekiyor.

Makedonya Meydan çevresinde yirmiden fazla heykel var. Bu nedenle Üsküp, Heykeller Şehri olarak da anılıyor. Milli Mücadele Müzesi (Museum of Macedonian Struggle) ve bir de zafer takı yükseliyor (Skopje Triumphal arch) bu meydanda. Bunun yanında yeni dışişleri bakanlığı binası, yeni anayasa mahkemesi, yeni bir arkeoloji müzesi, yeni ulusal tiyatro ve diğer yeni binalar bu meydan çevresinde yükseliyor. Her biri “yeni” kelimesiyle başlıyor.

Proje kapsamında Vardar Nehri üzerine yeni köprüler de eklenmiş. Eye Bridge ve Art Bridge adındaki köprüler öyle şatafatlı yapılmış ki, eskinin o sade mimarisi yanında insanın içini bayıyor.

Üsküp’te görülmesi gereken Tarihi mekânları şöyle sıralayabiliriz.