KAYMAKAM KEMAL BEY ANITI – MENEMEN / İZMİR

Kurtuluş Savaşımızın Menemen’deki kahramanlarından biridir Kaymakam Kemal Bey. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Menemen’de göreve başlar. Bir ihtimal, Menemen’e gelmeden önce Bergama’da görev yaptığı sanılmaktadır. Kemal Bey aslen İstanbulludur. Menemen’de görevde bulunduğu sıralarda İstanbullu bir kızla da nişanlanmıştır. Ancak, bu nişanlılığı, evliliğe dönüştürmek nasip olmamıştır.

Kemal Bey, Menemen’e geldiği zaman, tüm Ege’de hakim olan şu acı gerçekle karşılaşır. Menemen’de ticari hayata tamamen Rumlar, Ermeniler ve Yahudiler hakimdir. Bu sıralarda Menemen’de 4.089 Rum, 420 Musevi (Yahudi) ve 150 Ermeni bulunmaktadır. Türk nüfusu ise köyler dahil 22.761’dir. Kemal Bey bu acı gerçeği içine sindiremez. Menemen’e gelişinden hemen sonra, halkı ekonominin içine sokabilmek için harekete geçer.

Düşüncelerini ilk olarak şube reisi Cemil Bey’e ve eşrafından Evlioğlu Emin Bey e açar. Onların olumlu yaklaşımından sonra Menemenin ileri gelenleri ile bir toplantı yapar. Bu mücadelede o dönemlerde genç insan yoktur. Genellikle “Biz yıllarca cepheden cepheye koşmuşuz. Ticaretten ne anlarız” cevabı ile karşılaşır. Ancak, Kemal Bey yılmaz, kendisine ilk olarak Reşit Bey cevap verir. Raşit Bey “Bütün servetimi bu yolda batıracağımı bilsem de bu işi yapacağım” diyerek ticarete atılır.

Kemal Bey’in mücadelesi yavaş yavaş etkili olmaya başlamıştır. Rumlar, bundan bir hayli rahatsızlık duyarlar. Dönemin ünlü tüccarlarından Vangetinin, Evlioğlu Emin’e söylediği şu sözler son derece dikkat çekicidir: “Evlioğlu siz bizimle baş edemezsiniz. Birinci Kordon bizim, İzmir bizim, Avrupa da itibar bizim. İthalat, ihracat bizim. Siz ancak Yemen de askerlik yapmasını bilirsiniz”.

Ancak Kemal Bey başlattığı ekonomik savaşın kesin sonuçlarını alamaz. Çünkü Cihan Savaşı bitmiştir, Mondros’un gereği olarak Türk Milletinin son yurdu işgale başlanmıştır. Kemal Bey bu sefer kolları KUVA-İ MİLLİYE hareketi için sıvar. Daha önceleri ekonomik mücadele için birlikte oldukları arkadaşları ile tekrar birliktedir. Şube reisi Cemil Bey, Jandarma Komutanı Asım Bey, Evlioğlu Emin, Abalı Rıfat, Kayalı Raşit Bey ile birlikte dönemin müftüsünün de desteğini alarak yörede ilk Kuva-i Milliye hareketini başlatır.

Hareket içinde dönemin Belediye Başkanı Süleyman Bey de vardır. Ancak Kemal Bey hayatta iken birlikte çalışıp çalışmadıkları bilinmiyor. Bu dönemde, Kuva-i Milliye için Kemal Bey, fazla zorlanmaz. Çünkü önceden başlattığı ekonomik mücadele ile halkı hazırlamıştır. Ancak bütün gayretlere rağmen işgali engelleyecek bir oluşum sağlayamazlar.

21 Mayıs 1919’da Menemen işgal edilir. Kaymakam Kemal Bey’in hareketlerinden rahatsız olan Yunanlılar onu uyarırlar. Kemal Bey, kendisini uyarmaya gelen Yunanlı Yüzbaşısını huzurundan kovar. Daha sonra Fransız konsolosunu (Kaymakam Kemal Bey’in okul arkadaşı olduğu idda edilir) devreye sokarlar. Kaymakam Kemal Bey konsolosun kendisine yaptığı menfaat tekliflerini reddeder ve onu da kovar.

Kemal Bey daha sonra mücadelesini Bergama’ya kadar uzatır. Bergama’daki Türk çeteleri üzerinde etkili olur ve onları Kuva-i Milliye’sine çeker. Yunanlılar, 14 Haziran 1919’da Bergama’da büyük bir bozguna uğrarlar. Bu olayı Kemal Bey’e mal ederler. Özellikle Menemenli Rumlar onu öldürmek için planlar yaparlar. Kilisede alınmış olan öldürme kararını “PANDİLLİ” ismindeki bir Rum genci ile “MARİKO” ismindeki bir Rum kadını Evlioğlu Emin’in evine bildirdiler. Evlioğlu, Cemil Bey ve Abalı, kaymakamı Menemen’den uzaklaştırmak isterler. Ancak Kemal Bey, “Ben bu milletin Kaymakamıyım. Can korkusuyla makamımı terkedemem. Benim makamımı terk etmem halkın üzerinde olumsuz etki yapar. Sonuna kadar mücadelemi sürdüreceğim” diyerek gitmez.

17 Haziran 1919’da Bergama’dan kaçan Yunanlılarla, Menemen’deki Rumlar birleşerek Menemen’de büyük bir katliam başlatırlar. Bu sırada olaylara müdahale eden Kaymakam Kemal Bey’i de acımasızca şehid ederler. Cenazesini bile vermedikleri gibi İslami kurallara göre cenaze töreni yapılmasına müsade etmezler. Menemen’deki katliam olayı Fransız konsolosluğunun gayretleri ile durdurulur. Konsolosun Yunan Komutanına söylediği şu söz ilgi çekicidir: “Siz Kemal Bey gibi vatansever bir insanı öldürmek ile onun yakmaya çalıştığı Özgürlük Ateşini kendi ellerinizle yaktınız. Bundan sonra Anadolu da tutunmanız çok zor olacak”.

Dediği gibi de oldu. Kaymakam Kemal Bey’lerin oluşturdukları küçük kıvılcımlar bir başka Kemal, MUSTAFA KEMAL’in gayretleri ile büyük bir yangına dönüştü ve sonuçta Menemen de Yunanlıların Afyon’da uğradıkları bozgunun ardından 9 Eylül 1922’de işgalden kurtuldu.

Cumhuriyet’in ilanından sonra Menemen’de bulunan bir ilkokula ve Aliağa yolu üzerinde bulunan bir köye şehit Kaymakam Kemal Bey’in adı verildi (Menemen Şehit Kemal İlkokulu ve Şehit Kemal Köyü). Ayrıca Menemen Belediyesi karşısına da anıtı diktirilidi.

KAYMAKAM KEMAL BEY ANISINA ANIT

Menemen’in düşman işgaline uğradığı 21 Mayıs 1919 tarihinden itibaren Yunan askerleri ve Rum çetecilere karşı Menemen ve çevresini örgütleyen Kaymakam Kemal Bey, 17 Haziran 1919’da şehit edildi. Kalbi vatan sevgisi ile çarpan ve savaş yıllarında Menemen için büyük yararlar gösteren Kaymakam Kemal Bey’i unutmayan Menemenliler, anısına 1932 yılında resimde görülen anıtı yaptırdı. Bugün Belediye Düğün Salonu’nun önünde bulunan anıt, Menemen’in Kurtuluş günü 9 Eylül tarihinde çiçeklerle dolup taşar. Menemenli, Şehit Kaymakamını devlet töreni ile anar ve anıtı önünde saygı ile eğilir.