EMİN AĞA CAMİİ – ESKİGEDİZ / KÜTAHYA
Eski Gediz, İsmetpaşa Mahallesi’nde yer alan cami, fevkani tarzda inşa edilmiştir. Cami, Türk sanatında çok sık görülen basit ahşap camiler grubunda yer alır. Minaresi ahşaptır.
Ahşap tavanla örtülü harimi, harimin kuzeyinde yer alan son cemaat yeri ve son cemaat yerinin kuzey duvarının batı kesiminde yer alan ahşap minareden oluşan yapı, fevkani planlıdır. Alt katta Kur’an kursu bulunan yapıya giriş doğu ve batı cepheden sağlanmaktadır.
Kuzey cephesinden yan parselde yer alan konuta bitişik yapıda alt katta moloz taşla inşa edilen duvar sıvalı ve boyalı olarak günümüze gelmiştir. Üst kat, doğu ve batı cepheden çıkma yapmakta olup alt kata göre daha büyük tutulmuştur. Üst katta bağdadi duvar kullanılmıştır.
Dışta Marsilya tipi kiremit kaplamalı kırma çatılı camide, örtü ile duvar arasında iç bükey kavisli saçak yer almıştır. Yapının üst katını oluşturan harimin güney duvarında, üst ve alt seviyede mihrabın iki yanında birer pencere bulunmaktadır. Mihrap cephe üzerinde, dışa beş kenardan oluşan bir taşıntı yapmaktadır. Güney cephede, alt katta açıklık yer almamaktadır.
Doğu cephede üst katta iki sıra halinde dört adet pencere bulunmaktadır. Üst seviyedeki pencereler daha küçük boyutludur. Alt katta üç kapı açıklığı ve farklı boyutta üç pencere daha yer almakla birlikte hareketli bir cephe elde edilmiştir.
Yapının batı cephesinde alt kat, yol seviyesine göre alt seviyede kalmıştır. Alt katta bir kapı ve üç pencereye yer verilen cephe de, doğu cephe gibi çıkma yaparak üst katta büyütülmüştür. Üst katta iki sıra halinde dörder pencerenin kullanıldığı cephe batı cephe ile simetriktir. Güney cephede de merkezde yer alan mihrap ve açıklık düzenlemeleri ile üst katta, üç cephede de simetriye önem verildiği görülmüştür.
Yapının kuzey cephesi yandaki parsele bitişiktir. Son cemaat yerinin kuzey cephesinin batı kesiminde, ahşap minare yer almaktadır. Minareye girişin yuvarlak kemerli tek kanatlı kapı ile sağlandığı tek şerefeli uygulamada, şerefe altında altı sıra kirpi saçak süslemeyi oluşturmaktadır. Şerefede basit madeni korkuluğun kullanıldığı minare, külah örtülüdür .
Çıkışın ahşap merdivenle sağlandığı son cemaat yeri çıtalı ahşap tavanla örtülmüştür. Ahşap tavanda aydınlatma elemanlarının asılması için, sekiz kollu çiçek formu yerleştirilmiş sekiz kollu yıldız düzenlemesine yer verilmiştir. Bu basit ahşap düzenlemenin merkezinde aydınlatmanın asılacağı metal çengel yer almış olmasına rağmen, kullanım dışı bırakılmıştır. Harimin kuzeyinde, dört adet serbest ahşap ayakla taşınan kadınlar mahfili yer alır.
Mahfil katına, harimin kuzeyinde yer alan ahşap merdivenle çıkış sağlanmaktadır. Harimde, cephenin merkezinde yer alan mihrap nişi ahşap çerçeve ile belirtilmiştir. Kademeli olarak daralan kavsara yuvarlak kemer ile sonlanmıştır. Kavsara üzerinde yatay dikdörtgen yazı panosu ve iki yanında dikey dikdörtgen formlu natüralist çiçek motifli, boyama teknikli süslemeye yer verilmiştir
Güney cephenin batı kesiminde yer alan minber, ahşap malzemelidir. Kaş kemerli dört bölüm halinde düzenlenen süpürgelik bölümü oldukça yüksek tutulmuştur. Yan aynalıkta iç içe yerleştirilen altıgenlerden oluşan düzenleme kullanılmıştır. Süslemede altıgenlerin merkezinden köşelerine doğru birleşen dorular, dairesel formun iki uçtan çekiştirilmesi ile bitkisel görünüme dönüştürülmüştür. Merdiven korkuluğunda da benzer düzenleme üçgenler oluşturacak şekilde yerleştirilmiştir. Kaş kemerli geçit bölümü kapı kanadı ile kapatılmıştır. Köşk korkuluğunda da, merkezde yer alan kare formu çevreleyen dikdörtgenlerden oluşan geometrik süsleme yer almıştır .
Çıtalı ahşap tavanla örtülü harimde, ahşap tavanın merkezinde süslemeli göbeğe yer verilmiştir. Dokuzgen formdan oluşan göbek içerisinde ajur yapıştırma teknikli bitkisel süsleme yer almıştır. Süslemeli göbekli ahşap tavanlı caminin inşasına dair kitabe bulunmamakla birlikte 1925 yılında ibadete açıldığı cami açılış beratında belirtilmiştir. 1970 yılı depreminde hasar gören cami, onarımdan sonra ibadete açılmış olup ayrıca 2009 yılında restore edilmiştir.
Kaynak: Dr. Öğretim. Üyesi Elif GÜRSOY (ESKİ GEDİZ KASABASI’NDAKİ AHŞAP TAVANLI CAMİLER )
Fotoğraflar: Mustafa Gürelli
