NYSA KÖPRÜSÜ – SULTANHİSAR / AYDIN
Akıntı yönünde tünelin iç görünümü. İki kemeri ayıran kısım (aydınlık bölge) çökmüştür.
Nysa Köprüsü, Eski Roma İmparatorluğu döneminde yapılmıştır. Antik Karya bölgesindeki Nysa (günümüzde Sultanhisar) antik şehrinde bulunan Tekkecikdere akarsuyu üzerindedir. Altyapısı 100 metre uzunluğundadır. Bu özelliğiyle Bergama Köprüsünden sonra 2. sıradadır.
TARİHİ
Nysa’da yaşamış Yunan coğrafyacı Strabo şehrin içinde gizli bir su kanalından bahseder fakat tünel benzeri bir köprüyü kastedip kastetmediği net değildir. Tünel duvarının kuzeyinde, virajdan yaklaşık 25 metre uzaklıkta bir kitabe vardır. Kitabede imparatorluk zamanıyla inşaat tarihi belirtilmiştir. Üzerinde ‘Praülos’ün çalışması bu noktaya kadar.’ yazmaktadır.
YAPIM
Köprü, akarsu yakınına konuşlanmış şehir tiyatrosunun önünde bulunan alana geçişi sağlayan altyapı için tasarlanmıştır. İki kademeli olarak tasarlanmıştır: Alt kemer suya uzanır. Üstüne üstlük kemer çizgisi kentsel alan olarak ayarlanmış iki tepeyi bağlar. Zemin kemerinin uzunluğu 100 metreyi bulur. Bütünüyle zemin üzerine kurulmuş olmasına rağmen tünel görüntüsü verir. 5.7 m genişliğinde tek parçadan oluşan kubbenin yukarıya doğru ağzı 7 metreye ulaşır. Yarım çembersel kemerin dış yüksekliği 5.9 m, iç yüksekliği 2.9 metredir. Moloz taşından yapılmış kubbe harçla sıvanmıştır ve büyüklükleri değişen yontma taş bloklarından (0.3–0.9 x 1.0–1.4 m) oluşan altyapının üstüne oturmuştur. Aslen kesintisiz bir kubbe olarak devam eder. Günümüzde 75–85 m arası çökmüştür ve çöküş devam etmektedir. Arda kalan aşağı taraftaki izole yapı sıklıkla hatalı bir şekilde tek bir köprü gibi anlatılır. Nysa köprüsü antik altyapı köprüleri arasında ikinci en geniştir. Birinci Bergama Köprüsü’dür.[1] Genişliklerine göre kıyaslandığında normal roma köprüleri 10 metreyi geçmez.
İleri yönünde Tekkecikdere akarsuyu şehir arenasından geçerdi ve burada deniz savaşı yapılırdı. Suyun aşağısında ve yukarısında iki antik köprü kalıntısı vardır.
DEŞARJ KAPASİTESİ
Sel durumunda Nysa Köprüsü kapasite sınırı hidrolik ve hidrolojik araştırma konusu olmuştur. Tünel eğimi %3.3, maksimum deşarj kapasitesi 290 m³/s olarak hesaplanmıştır. Bu olağanüstü limit köprüyü basınç altında bırakır ve yapısına zarar verir. Akarsuyun 6 km uzunluğa sahip olduğu düşünülürse, ortalama eğimi %19 ve havza genişliği 4 km2 (1.5 sq mi), ortanca eğim çalışan bazı metotlara göre hesaplanır:
