ULU CAMİ – (SÜMBÜL EFENDİ ) CAMİ – MENEMEN / İZMİR
Menemen de, Cami-i Kebir mahallesinde yer alan yapı, Saruhanoğullarından günümüze ulaşan yegâne camidir. Giriş kapısı üzerinde yer alan istifli sülüs hatlı inşa kitabesine göre Saruhanoğlu İshak Çelebi zamanında Hacı Abdullah oğlu Sümbül Efendi tarafından 759/1358 tarihinde inşa ettirilmiştir.
Kiremit kaplı kırma çatılı harim ve sundurma şeklinde bir son cemaat mahallinden müteşekkil camiin 19. yüzyılda yenilenen tek şerefeli minaresi yapıdan ayrı olarak avlunun güneydoğu kenarında yer almaktadır. Dıştan dışa 13.75×11.78 m ölçülerindeki cami, günümüze oldukça fazla müdahalelere maruz kalarak ulaşmış görülmektedir. Kuzeyden dört sütunla desteklenen üç gözlü, alttan kaplama ahşap tavanlı sundurma şeklindeki son cemaat mahalline beş basamaklı bir merdivenle çıkılmaktadır. Harim kuzey duvarının tam orta ekseninde yer alan giriş kapısı dıştan içe doğru hafifçe genişlemektedir. Asıl ibadet mekânı olan harim, doğu, kuzey ve güneyden dikdörtgen şekilli ikişer büyük pencere ve batıdan ise üst seviyede açılmış üç küçük kare şekilli tepe pencerelerinden ışık almaktadır.
Tipik 19. yüzyıl barok-ampir özellikler taşıyan ve antik tapınak yapılarını hatırlatan tarzda üçgen alınlıklı, iki kademeli alçı işçilikli mihrab, mihrapla mütenasip minber, vaaz kürsüsü ve harimin kuzeybatı köşesinden yükselen daire şekilli mihrap nişi tamamen fayanslarla kaplanmış olup, dış kenarları alçı işçilikli sarkan perde motifleriyle süslenmiştir.
Kitabeleri: Giriş kapısı üzerindeki istifli sülüs hatlı kitabe şöyledir; (Mescidleri ibadet yeri kılan Allaha hamd olsun. Bu mübarek camiin yapılmasını, İlyas oğlu İshak Çelebi zamanında Allah’ın aciz kulu Hacı Abdullah oğlu Sümbül efendi 759 senesinde emretti.
Harim giriş kapısının sağında yer alan pencere alınlığındaki kitabe şöyledir; (Ya müfettihal – ebvab (Ey kapıların açıcısı.) Harim giriş kapısının solunda yer alan pencere alınlığındaki kitabe şöyledir; (Iftah lena hayrel – bab (Bize hayır kapısını aç.)
