MİNARE BÖLÜMLERİNDEN ŞEREFE

ŞEREFE ALTININ ÖZELLİĞİNE GÖRE MİNARELER

   Bazı minarelerin şerefe kısmında çıkma yapmayan minare örnekleri de bulanmaktadır.

SADE ŞEREFELER

Özellikle mescit minareleri ve tuğladan yapılmış minarelerde şerefe altları sade bir şekilde geçilmiştir.  

MUKARNASLI ( STALÂKTİTLİ ) ŞEREFELER

    Mukarnas ya da mukarnes, İslam mimarisinin süsleme ve taşıyıcı geçiş tekniklerinden biridir.

        Konsol bindirmeleriyle oluşmuş, taş süslemeli, taşıyıcı bir elemandır. Stalaktitler düzlemsel geometrik şeklin üçüncü boyuta aktarılmış halidir. Püsküllü ve püskülsüz örnekleri bulunmaktadır.

    İslam mimarisinin harikuladeliklerinden bir olarak kabul edilen bu teknik, prizmatik formların simetrik bir harmonisini temsil eder. Geometrik şekiller ve bu şekiller üzerinde ışığın oluşturduğu etkilerle elde edilen üç boyutlu algı hissi veren Mukarnas, gerek geçiş formlarındaki yeri gerekse de ihtişamlı bir süsleme aracı olarak İslam mimarisinin nadide eserleri olan cami, türbe, kümbet, saray ve medreselerin en sık kullanılan mimari unsurlarındandır. Mukarnas kelimesinin kökenine dair muhtelif açıklamalar mevcuttur. Bu kelimenin Yakutçadaki ‘çıkıntı’ manasına gelen ‘karnas’ kelimesinden türediği iddia olunsa da bu tekniğin çıkışının Batı mimari sanatından etkilenmenin bir ürünü olduğu düşünüldüğünde Mukarnas teriminin Yunanca ‘korönis’ kelimesinden Arapça kelime türetme kaidelerine uyularak türetilmiş olduğu görülmektedir. Mukarnasın ikinci adı Stalaktit olarak geçer.

BURMALI ŞEREFELER

XVIII. –XIX. yüzyıl ortasındaki devrede minareler eski özelliklerini kaybedince şerefe altlarını süsleyen stalâktitler tamamen ortadan kalkmış ve bunun yerine bir müddet burmalı çizgiler hâkim olmuştur. Kürkçübaşı ve Vasat Atik Ali Paşa Camii Minareleri İstanbul’daki örneklerindedir.

TAŞ KONSOLLU ŞEREFELER

   Özellikle yakın dönem mescit şerefelerinde uygulanmıştır. Bu tip minarelerde şerefe döşemesindeki yükü azaltmak için genellikle taş yerine metal korkuluk kullanılmıştır

BİTKİSEL MOTİFLİ ŞEREFELİLER

   XIX. yüzyılda inşa edilmiş Emirgan Hamidi Evvel Camii, Dolmabahçe Camii minarelerinin şerefe altlarında bitkisel motifler kullanılmıştır.

KİRPİ SAÇAKLI ŞEREFELER

   Binalarda ve minarelerde iki veya üç sıra tuğlanın birbiri üzerine zikzaklı şekilde bindirilmesi suretiyle yapılan saçak şekli.

  Yan yana çapraz olarak dizilmiş tuğla sıralarıyla oluşmuş Osmanlı saçak örgüsü. Erken Osmanlı mimarlığında kullanılmış, Klasik dönemde ortadan kalkmış ve Türk Barok mimarlığının belirişiyle birlikte yeniden kullanım alanına girmiştir.

FOTOĞRAFLAR: MUSTAFA GÜRELLİ & EROL ŞAŞMAZ