HAMZA RÜSTEM PASAJI – İZMİR
Kemeraltı’nın en eski pasajlarından. Günümüzdeki adıyla Hamza Rüstem Pasajı’nın ilk adı ise Emirler Hanı’ymış. Kapısının üzerindeki yazıda da “Emirler zade Refik Bey Çarşısı Sene 1338” yazıyor.
Emirler Hanı’nın 19. yüzyılın ortalarında inşa edildiği tahmin edilmekte. Ahşap bir kapısı olan hanın aynı zamanda içinde bulunan tüm mekânlar da ahşapmış. Geniş bir avlusu, avlunun ortasında muhtemelen mescit olarak kullanılmış ahşap bir baraka bulunuyormuş.
Emirler Hanı ve yanında bulunan yapılar, konut alanlarıyla çarşı arasında bir paravan görevi üstlenir, daha çok bir sebze meyve pazarı olarak işlev görürlermiş. Han, Cumhuriyet döneminin imar hareketlerinin etkisiyle, 1922 öncesinde Frenk Çarşısı’nda görülen ferhaneler örnek alınarak iki katlı ve betonarme bir pasaja dönüştürülmüş. Bundan sonra Emirler Çarşısı olarak anılmaya başlamış. Pasajda gömlekçiler, kentte yeni yeni kullanılmaya başlanan radyolar için tamirciler, Hamza Rüstem’e ait fotoğrafhane, fotoğraf malzemelerinin ticaretinin yapıldığı dükkânlar ile birkaç matbaa yer alıyormuş.
Emirler Çarşısı’na sonradan adını veren Hamza Rüstem, İzmir’de stüdyo açtığı bilinen ilk Müslüman Türk fotoğrafçısı. Bugün de varlığını sürdüren fotoğrafhanesini bu pasajda 1925 yılında açmış. Bir okul niteliği taşıyan fotoğrafhanede kadın personel ve fotoğrafçılar da kadroya dâhil edilmiş. Fotoğraf çekimlerine 90’lı yaşlarında bile devam eden Hamza Rüstem’in fotoğrafları, yalnızca İzmir’in görsel tarihi içerisinde değil, aynı zamanda Türk fotoğraf tarihi içerisinde de önemli bir yer teşkil ediyor.
