MEVLEVİHANE – MANİSA
Spil Dağı’nın kuzey eteklerinde 1369 yılında İshak Çelebi tarafından yaptırılmış olan Mevlevihane, projesi Mimar Emet Bin Osman’a ait bir tekkedir. Ortadaki kubbeli semahanenin güneyine sivri tonozlu geniş bir ana eyvan eklenip tekkenin mescit kısmı oluşturulmuştur. Giriş eyvanında iki katlı bir düzen uygulanmış ve üst kat musiki icra yeri olarak kullanılmıştır. Yapılışından bu yana birçok onarım geçirmiş ve bu onarımlar sırasında özelliklerini önemli ölçüde yitirmiştir
Mevlevihane, Yukarı tabakhane Mahallesinde, Milli Park içindedir. Ulu cami külliyesine dahil olan yapının bu gün kitabesi yoktur. Fakat Evliya Çelebinin okuduğu eski kitabe vardır:
“Bu Mübarek İshakiye Zaviyesini, Adaletli Emir, Muzaffer Komutan İshak Bin İlyas 770 De Yapılmasını Emretti. Ve Onu Osman Bin Emetullah Yaptı. “
Kitabeye göre yapı, H 770 / M. 1368 tarihinde, Saruhanoğlu İshak Bey tarafından mimar OSMAN BİN EMET ‘E yaptırılmıştır.
S. Eyice (Rahmet ve minnet ile) göre, Mevlevihane plan itibariyle zaviyeli yapıların öncülerindendir. Avlu sofası kubbeli, eyvanlı bir tesis olup Asya’nın eyvanlı bina geleneğini devam ettirir.
Mevlevihane’nin ince uzun eyvanımsı kapısını, Manisa Ulu Cami ve Medrese kapısına benzetebiliriz. Ayrıca ana eyvanın iki yanındaki odaların üzerini örten çelipleme tonozları da Ulu Cami de görebiliriz.
Yapı uzun tarihi boyunca birkaç kez onarım geçirmiş, 1960 yıllarına kadar harap durumda iken bu tarihten sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir. Her restore de özellikleri restorasyon hatalarına rağmen, Anadolu’da orijinal olarak ayakta kalabilmiş en eski Mevlevihane olması bakımından önemlidir.
Yapı, iki katlıdır.
Zemin Kat; Kapalı avlulu medrese veya zaviyelerin planlarına benzer. Kapalı avlu dört eyvanlıdır. Güneydeki eyvan diğerlerinden daha büyüktür. Sivri kemer alınlıklı eyvanların üzeri beşik tonozlarla örtülüdür. Sivri kemerler üzerine orta avlunun kubbesi oturur. Kubbeye pandantiflerle geçilir. SEMAHANE olarak kullanılan orta bölümün etrafı yerden 50 cm. kadar yükseklikte kare şeklinde bir set çevirilidir.
Üst Kat; Güneye doğru açık “U” planlıdır. “U” nun uzun kolları ince, kısa (yatay) kolu kalındır. Üst mekânlara giriş eyvanın kuzeybatı köşesindeki 7 basamaklı merdivenli bir kapıdan olur.
Mevlevihane dıştan, kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Kuzeyinde bir sundurması vardır. Yapının duvarları çok az parçalanmış masif görünüm verir. Üst ortasında küçük bir kubbesi bulunur. Diğer kısımları düz dam şeklindedir. Doğu ve batı cepheler birbirine benzemektedir. Her iki cephede de eksenden güneye kaymış sivri kemer alınlıklı dikdörtgen ikişer pencere ile eksenden kuzeye kaymış sivri kemerli fil gözlü üst pencereler görülür.
KAYNAK: MANİSA’DA TÜRK Devri YAPILARI(Prof. Dr. HAKKI ACUN )
