KARAOSMANOĞLU CAMİSİ – ZEYTİNLİOVA – AKHİSAR / MANİSA

Zeytinliova’da öksüz bir yapı: Karaosmanoğlu Camii.

Manisa Akhisar ilçesi, Zeytinliova bucağında bulunan bu caminin kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Ancak kaynaklardan Saruhanoğlu Beyliği döneminde yörede söz sahibi olan Karaosmanoğulları tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. Mermerden yapılan isim tabelasında 1167 tarihi yazmaktadır. Yapım tarihi olabilir. Ayrıca caminin yanına Karaosmanoğullarına ait bir de köşk yapılmıştır.

II.Selim döneminden itibaren Batı Anadolu’da ayanlık yapmış olan Karaosmanoğulları tarafından yaptırılan Karaosmanoğlu Camii, XVI.yy başında inşa edilmiş muhteşem bir eserdir. Değişik zamanlarda yapılan lokal onarımlarla kısmen özelliğini yitirse de nadir eserler arasında yer alacak niteliktedir.

Cami arazi konumundan ötürü düzensiz bir plan göstermektedir. Moloz taştan yapılmış olup, yan taraftaki bir merdivenle yuvarlak kemerli bir kapı ile ibadet mekânına girilmektedir. İbadet mekânı dikdörtgen planlı olup, üzeri içten tavan, dıştan çatı ile örtülüdür. Tavan çıtalarla bölümlere ayrılmış ve içerisine XIX.yüzyılda bezemeler yapılmıştır. Mihrap nişi yuvarlak olup, herhangi bir özellik taşımamaktadır. Cami değişik dönemlerde yapılan onarım ve eklemelerle özelliğini büyük ölçüde yitirmiştir.

Karaosmanoğulları, yeri gelmiş Osmanlı yanında yer almış, yeri gelmiş Osmanlı’ya kafa tutmuş, Saruhan Bey tarafından Yatağan Mahmut Sultan’a vakfedilmiş olan arazilere konmuşlar…(Bu konuda geniş bilgi için, çok uzun süre Manisa’da araştırma yapan Japon Yuzo NAGATA’nın “Tarihte Ayanlar” isimli eseri tavsiye edilir)

Tarihte Karaosmanoğullarının ilk yerleşim yeri Yayaköy (Zeytinliova)dır. Karaosmanoğlu Zeytinliova’da ahşap ağırlıklı muhteşem bir cami, bedesten ve hamam inşa etmiştir. Cami hariç, diğer birimler “yok” denecek duruma gelmiştir. 

Yanında bulunan minaresi kesme taş kaideli olup, yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.

KARAOSMANOĞLU AİLESİ 
150 yıl kadar Manisa ve yöresinde etkili olan aile, bölgenin gelişmesinde rol oynadığı gibi aile fertleri birçok hayır eseri inşa ettirmiştir. Aileye ait on cami, sekiz medrese, bir tekke, yirmi sekiz han, üç hamam, bir sıbyan mektebi, üç kütüphane, yirmi dört konak ve ev, yirmi dört çeşme, beş sebil, bir hastahanenin mevcut olduğu tesbit edilmiştir.
Bunlar arasında Hacı Mustafa Ağa’nın Zeytinliova’da cami ve medresesi, İzmir, Manisa ve Turgutlu’da hanları, Manisa’da sıbyan mektebi; Abdullah Ağa’nın Kırkağaç’ta cami ve hanları; Hacı Mehmed Ağa’nın Manisa’daki Mütesellim Camii ve Medresesi; Hacı Osman Ağa’nın medrese, han, kütüphanesi; Hacı Pulat Mehmed Ağa’nın Manisa’da hanları, konağı, çeşme ve çeşitli köprüleri-, Hacı Hüseyin Ağa’nın Manisa’da medresesi, İzmir’de Fevzipaşa caddesi üzerinde, Zeytinliova ve Kırka¬ğaç’ta hanları, Manisa’da Muradiye Camii avlusunda kütüphanesi, Kırkağaç’ta çeşmeleri: Nazif Ağa’nın Bergama’da Yeni cami ve Medresesi, Süleymanlı köyünde camisi; Yetim Ahmed’in Manisa’da camisi; Mehmed Ağa’nın Kayacık’ta camisi, Kırkağaç, Gelenbe’de medresesi, çeşmeleri, köprüleri; Hacı Eyüp Ağa’nın Manisa’daki kütüphanesi sayılabilir.

KAYNAK: MANİSA CAMİ VE MESCİTLERİ