DIŞ KALE – FOÇA / İZMİR

İzmir ili Foça ilçesinde bulunan bu kalenin ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı konusunda yeterli bilgi bulunmamakla birlikte 1698 yılında, Osmanlı döneminde yaptırıldığı bilinmektedir. 

Deniz kenarında bulunan kale kesme ve moloz taştan yapılmıştır. Denizi kontrol amaçlı olarak yapılan bu kalenin içerisinde Osmanlı dönemine ait hamam kalıntıları bulunmaktadır. Kale günümüzde çok harap durumda olup, duvar kalıntılarından bir kısmı ayakta kalabilmiştir

Foça’ya denizden bir feribotla gelirken Karaburun, Mordoğan hattı veya Çamaltı Tuzlası, Homa Dalyanı, Leukai antik kenti/Sasalı ve Antik Aiolis kıyılarının başlangıç rotasından geçtikten sonra uzakta Foça belirmeye başladığında kıyıda bazı surlar, duvar kalıntıları görürsünüz. Bu surlar adeta denizin içinden çıkmış karayı kuşatmış gibi zamana adeta meydan okurcasına kıyıda salınırlar. İşte bu ilginç ve bir dönemi vurgularcasına ayakta duran kalıntılar Phokaia antik kentinin çevresinde konumlanmış bugüne kalan, çok geç dönemde hatta 1678 yılında yapılmış Dış Kale’sidir.
Antik çağda Phokaia kentinin doğusundaki tepeler üzerinden geçen sur, Maltepe Tümülüsü ve Eski Hükümet Konağı’ndan geçerek Athena Tapınağı’nın bulunduğu yarımadayı kuşatıyordu. Liman kutsal alanının üzerinde Roma, Ceneviz ve Osmanlı dönemlerinin onarımları vardır. Cenevizli’ler 13. yy. son çeyreğinde bu suru güçlendirmişlerdir. 
Phokaia’nın güney batısındaki Kale Burnu’nda “Dış Kale” ya da Ceneviz Kalesi diye anılan kale. Kaynaklara göre 1678 yılında bölgeyi korumak için stratejik bir noktada inşa edilmiştir. Bir burun üzerinde yer alan kale, doğuda savunma amacıyla anakaradan büyük bir hendekle ayrılmıştır. Su altında yapılan arkeolojik kazılarda kale açıklarında denizin dibinde taş gülleler bulunmuştur. Bu gülleler, kaleden düşman gemilerine mancınıkla atılmış olmalıdır. Dış Kale’de önemli bir bakım ve ilgiyi yıllardır hak etmiş görünüyor, Foça’nın süratli dalgalarını yiyen duvar kalıntılarını daha uzun yıllar doğru ve sağlam bir restorasyonla yaşatmalıyız.