MİRKELAMOĞLU HANI ÇEŞMESİ – İZMİR
İzmir Kemeraltı’nda 914. Sokaktaki Mirkelamoğlu Hanının avluya bakan kuzey cephesinde bulunan bu çeşme, İzmir Vakıflar Müdürlüğü vakfiye defterlerinden öğrenildiğine göre Müderris Mirkelamoğlu Mehmet Efendi tarafından 1784 yılında yaptırılmıştır.
XVIII. yüzyıl batılılaşma dönemi üslubunda olan bu çeşme dikdörtgen planlı olup, ayna taşı sitilize edilmiş kabartma çiçek motifleri ile bezenmiştir.
“…Mirkelamoğlu Hanı, Kemeraltın’nda karakteristik özelliklerini günümüze taşıyabilmiş nadir hanlardan bir başkasıdır. İki katlı olan bu hanın avlusunda aynı yıllara tarihlenen bir de çeşmesi vardır. Süsleme özellikleri bakımından batılılaşma dönemi etkileri görülen bu çeşmenin kitabesi bulunmamaktadır. Çeşmenin kemerinin üzerinde yar alan çapa sembolünden hareketle, bu çeşmeyi yaptıran hayır sahibinin veya anısına yapılan kişinin denizle ilişkili birisi, bir (kaptan-ı derya) olması ihtimali vardır…” [Kaynak : Kemerlatı’nın İzmir’i-Tarih , Kültür ve Gezi Rehberi, Hakan Kazım Taşkıran, Tepekule Kitaplığı Yayınları, İstanbul-2008, s.277].
Mirkelamoğlu Hanı Çeşmesi (Süsleme Özellikleri) : “Alttaki panonun iki yanındaki kademeli silmelerle, üst panodaki kemer; ön plana çıkarılarak çeşmenin cephesine hareket unsuru kazandırılmıştır ve bunların yarattığı düşey etki, yatay kademeli silmelerle dengelenmiştir. Çeşmenin ayna taşında, kabartma tekniğinde işlenmiş bezemeler mevcuttur. Bunlardan, ayna taşının iki yanında bulunan sütunce motifleri; altta bir kaide üzerinde yükselmekte ve bunları üstte, ince bir şeritle oluşturulan kemer motifi birbirine bağlamaktadır. Kemer, sütunce başlıklarının üst kesiminde volüt şeklinde son bulmaktadır. Bu bezemenin orta kesimine bir adet lüle deliği yerleştirilmiştir. Lüle deliğinin etrafını “S” ve “C” kıvrımlı bitkisel unsurlar çevrelemekte ve iki yanından sarkan perde motifleri dikkati çekmektedir. Söz konusu kemer, motifin üst kesimi ve köşelikleri “S” ve “C” kıvrımlı bitkisel motifler, kıvrım dallar ve çiçeklerle bezenmiştir. Üst panodaki kemer alınlığında, damla şeklinde “Maşallah” yazısı, kemerin tepe noktasında da bir çıpa motifi yerleştirilmiştir. [Kaynak : İzmir Kemeraltı Bölgesi’ndeki Osmanlı Dönemi Çeşmeleri, R. Eser Gültekin, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı (86), İzmir-2013, s.47, 48].
Not: Ek bilgiler için Sayın Armağan Koyunyer’e teşekkürler.
