KÜTÜK MİNARE MESCİD ÇEŞMESİ – URLA / İZMİR
Eser, Urla’nın Yenice Mahallesi, Kamanlı Sokaktadır. Tek kubbeli, kare planlı caminin ihata duvarının doğusunda yer almaktadır. Düzgün kesme taşlarla inşa edilmiş olan çeşme, uzunca bir süredir kullanılmamaktadır.
1970 li yıllarda, çeşmenin solunda kalan ihata duvarı yıkıldığı için mahalle halkı tarafından tamir edilmiştir. Duvarın bu kesimindeki düzensiz duvar dokusu da bu işlemi doğrulamaktadır. Söz konusu tamirde çeşme, kireç ile boyanmış ve yerinden oynayan taşları sağlamlaştırılmıştır.
Çeşme; Dikdörtgen şekilli bir niş şeklindedir. Nişin ortasında suyun akması için bir delik bulunmaktadır. Bu deliğin sağında, yerden yaklaşık 40-50 cm. üstte, bir sabunluk bulunmaktadır. Dikdörtgen şekilli sabunluğun üzeri sivri fonlu bir kemerle örtülmüştür. Nişin içerisinde bugün bir yalak bulunmamaktadır. Ancak; bu durum, çeşmenin önündeki yolun kotunun yükselmesi, yalağın alt bir kotta kalması ve çeşmenin uzun süredir kullanılmaması nedeniyle üstünün dolmasından kaynaklanmaktadır.
Eser, süsleme açısından son derece sadedir. Az olan süslemeler de kitabe panosunda ve çeşmenin kuşatma kemerinin taşları üzerinde olmak üzere gruplandırılabilir. Kuşatma kemerinin taşları üzerinde, geometrik şekilli, basit gül bezekler görülmektedir. Kitabe panosunda ise, yazıdan arta kalan yerler de barok karakterli, bitkisel süslemeler dikkati çekmektedir.
Çeşmenin inşa kitabesinin metni, transkripsiyonu ve Türkçesi şöyledir:
(El ‘Fakir ül-Hakir Süleyman bin Bekir, sene: 1096 ).
(Ben zavallı Bekir oğlu Süleyman, yıl Hicri 1096 / Miladi 1684-85.)
Sonuç olarak 1684-85 yılında tamamlanan çeşme, genel yapısı itibariyle; Türk su mimarisinin bir tekrarı ve Urla’daki bir uzantısı konumundadır. Eserin süslemelerinin az olması Sanat Tarihi açısından önemini geriletse de, üzerinde bulunan inşa kitabesi, Urla’nın tarihine ışık tutması açısından son derece önemlidir.