PİR AHMET CAMİ – KARAMAN
Pir Ahmet Efendi Camisi, Karaman Kalesinin güneydoğu eteğinde, Pazar Kapısından İç Kaleye çıkan yolun sağında, meyilli bir arazi üzerinde bulunan, Boyalı Kadı, Yılanlı, Hisar, Kale cami gibi isimlerle de anılıyor.
En eski belge olarak elde bulunan vakfiyenin tarihi, 954 safer H. ayı veya 1547 M. ile belirlenmektedir.Vakfiye Pir Ahmedoğulları tarafından hazırlatılmıştır. “Boyalıkadı” namı ile maruf Pir Ahmet efendi, vakfiye İfadesinde cami banisi olarak geçmektedir. Bu Pir Ahmet efendi, Fatih Sultan Mehmet devrinde kardeşleri ile birlikte Karamanoğullarına beylik eden. Pir Ahmet Bey’le karıştırılmamalıdır.
b) Elde bulunan daha sonraki kaynak Evliya Çelebi Seyahatnamesldir. Burada cami: “Ortahisarın Pazarkapısının İç yüzünde, minaresi nâtamam Boyalıkadı Camii kubbe-l âlîdir, amma kiremit örtülüdür.” şeklinde yazılmıştır. (Cilt 9, S. 313)
.c) Cami duvarında bulunan tamir kitabesindekl: “Bihamdillâh ta’mîrine sebep ehl-i hisar”,”Fehmiyâ dedi tarih, efgân” tarih mısraında, “efgan” kelimesinden 1082 H. (1671 M.) tarihi elde edilmekte; bu tarihte hisar halkı tarafından eserin tamir ettirildiği anlaşılmaktadır.
d) Eserin ana kubbesi İle son cemaat yeri kubbelerinin 1864 yılında çöktüğü; keza 1943 yılında da minare gövdesinin bulunmadığı; su yolu kazılırken yıkılan son cemaat yeri kolonlarının toprak altına gömüldüğü gibi nakiller, Karaman Tarihi İsimli eserde yer almaktadır.
Bu günkü binanın özellikleri göz önüne alındığında:
1) Ana duvarlar arasında atılmış kemerlere yaslanan, esere özgü dilimli geometrideki trompların oluşturduğu kubbe dahilî çemberi, silmesi dahil korunmuş durumdadır.
2) Cami giriş kapısı, mihrap ve minberin mevcut zemin ile ilişkisinden ,cami içiyle son cemaat yerinin asıl seviyelerine nazaran bir ölçüde yükseltilmiş bulunduğu gözlenmektedir.
3) Son cemaat yeri sağ duvarı dışındaki üst silme, minare kaide silmesini takip etmekte, son cemaat yeri kubbeleri eteği silmesini de teşkil etmektedir.
4) Son cemaat yerine bakan cami dış duvarı sıvalı bulunduğundan, pencere üstlerine konulmuş stalaktitlerie kemer izlerinin malzeme durumu kesin şekilde görülememiştir. Yine taş olduğu kanaatine varılan bu cephede ayrıca, son cemaat yeri kubbe kemerierine ait kaideler de mevcuttur.
5) Kaidesinde yedi-sekizden önceki rijit ve prototip bir çözüm kullanılmış minarenin, oniki Farisi teşhis edilen iki gövde sırası mevcuttur.
6) Dıştan ana kubbe kasnağına ve son cemaat mahallinin bitişik cami ana duvarı ile ilişkilerine ait izler, çatılı uygulamada çatı altında bulunan muhdes dış duvar arkasında kalmaktadırlar.
7) Giriş kapısı önünde ve içte bulunan iki ahşap dikme üzerinde, yine muhdes bir müezzin mahfeli ile merdiveni yer almaktadır.
KAYNAK: A. ASLANOĞLU
