ZEYTİNLİOVA BELDESİ – AKHİSAR / MANİSA
Zeytinliova, Manisa ilinin Akhisar ilçesinin bir beldesidir. Bu belde zeytiniyle meşhurdur. Türkiye için çok önemli zeytin kaynağıdır.
Zeytinli ova beldesi. Yöreden ve Zeytinliova belediyesi kayıtlarından edinilen bilgiye göre kasabanın güneyinde dağılmakta olan Palamut adlı köyün adı yeni kurulan bu yerleşim yerine verilmiş ve kasabanın ilk adı Palamut olmuştur. Sonraki dönemlerde Yağköy olan köyün adı zamanla Yayaköy’e dönüşmüştür. Kasabada zeytin ağacının çok olması nedeniyle 1960’lı yıllarda beldeye Zeytinliova adı verilmiştir.
Sezen (2006: 398), Başbakanlık Devlet Arşivleri belgelerine göre 1590-1933 yılları arasında
Saruhan sancağına bağlı Palamut nahiyesi adıyla bir nahiye olduğunu ve nahiye merkezinin de Yayaköy (bugünkü Zeytinliova kasabası) olduğunu belirtmektedir. Belde, Aydın Vilâyet
Sâlnâmesi’nde de (R.1307/H.1308) Palamut nahiyesine5bağlı Yaya karyesi adıyla geçmektedir
Bakanlar Kurulu’nun 27 Ekim 1969 tarihli toplantısında hazırlanan bir kararname ile Palamut
beldesinin adı Zeytinliova olarak değiştirilmiştir
Aydın Vilâyet Sâlnâmesi’nde (R.1307/H.1308) Palamut nahiyesinin toplamda 10513 nüfusa sahip olduğu ve bu nahiyeye 35 köyün bağlı olduğu görülmektedir
17. yüzyıl sonlarında Osmanlı Devletinde taşrada başlayan âyânlık müessesesi ile birlikte eski adları Palamut ve Yayaköy, şimdiki adı Zeytinliova olan bu belde ve çevresinde
Karaosmanoğulları adlı bir âyân ailesi uzun yıllar hâkimiyeti ele geçirmiş, çiftlikler kurmuş ve aile Manisa bölgesinin baş âyânı konumuna gelmiştir
TARİHİ
Zeytinliova tarihi ve kültürü 1600`lü yıllara dayanmaktadır. Bununla birlikte 1854 yılında Belediye teşkilatı kurulmuş bulunan en eski yerleşim yerlerinden biridir.
Zeytinliova`nın kuruluş tarihi hakkında kesin bir tarih mevcut değildir. Ancak mevcut yazılı taşlar ve bazı delillere göre hicri tarih olarak 1100 yıllarında kurulduğu belirlenmektedir. Zeytinliova`nın ilk adı Palamut `tur. Daha sonra Yayaköy olarak değiştirilmiştir. En son olarak da zeytin ağaçlarının çok olmasından dolayı Zeytinliova ismi verilmiştir.
Zeytinliova, Karaosmanoğulları`nın Manisa`yı idare ettikleri dönemlerde, havasının temiz olması nedeniyle yerleşim yeri olarak seçilmiştir. Bu yerin tespitinde aynı anda Zeytinliova`nın şimdiki kurulu olduğu yere, kasaba girişindeki Harlak mevkiine ve kuzeyindeki Ömerler mevkiine ciğerler asılmış, Harlak ve Ömerler mevkiindeki ciğerlerin 2 gün içinde koktuğu halde şimdiki kasabanın kurulu olduğu yere asılan ciğerin hala taze kaldığı görülmüştür. Karaosmanoğulları yerleşim yeri olarak seçtikleri yere aile efradının her birisi için 7`şer konak yaptırmışlar ve kısa zamanda her tarafa yol bağlantısı kurarak kasabayı güzel hale getirmişlerdir. Bu aileye tarihte 18.yüzyılda rastlanmaktadır. Karaosman ve Çavuş Ağa olarak bilinen bu kişiler hakkında esaslı bir bilgi toplanamamıştır. Asıl aile Akkoyunlu aşiretine kadar dayanmaktadır. Karaosmanoğullarının nezaket ve samimiyetlerine, misafirperverliğine padişah ve seyyahları bile tanıklık etmişlerdir. Osmanlı Devletinin zayıf zamanlarında bu ünlü aile nüfusunu yoğunlaştırmış, ancak bunu suistimal etmemiş, merkeze hürmete devam etmiş, halk arasında daima sevgi ve saygı görmüşlerdir. 18 odalı bir medrese ve büyük bir kütüphanesi olan Karaosmanoğlu Camii zamanın sayılı ilim hocalarının yeri idi. Tanışmak ve ihtisas yapmak için civardan gelen talebelerle dolup taştığı bir gerçektir. Yayaköylü Fadıl isminde biri Osmanlı Müderrisliğinde bulunmuş ve parlak bir devir sürmüştür. Namık Kemal`in kendisinden ders aldığı ve hocası olduğu söylenmektedir.
Zeytinliova`da ilk yerleşim bugün ilkokul olan eski kilise ve çevresinde Rumlar tarafından inşa edilmiştir. Zeytinliova merkezde bulunan Osmanlılar dönemine ait camii ve hamam tarihi ve mimari değerleri bakımından korunması gerekli yapılardır.
Kaynak. Türkçe Bilgi
