BÜYÜK (ESKİ) CAMİ – LÂDİK – SARAYÖNÜ – KONYA
Konya ilinin Sarayönü ilçesin Lâdik Beldesindeki cami yörenin en eski ve değerli camisidir. Basık kemerli kapının üzerindeki kilit taşına benzer taş üzerinde dikdörtgen formlu üçgen alınlıklı taş panoda yer alan dört kitabesinde; -Bismillahirrahmanirrahim -Maşallahü Teâlâ -Fi Sene 689 Evasıt-ı Tarih-i 20 Rebiul-Evvel Tarih-i Atik -Fi Sene 1313, 12 Rebiul- Evvel Tarih-i Tecdid yazılıdır.
Buna göre yapının yapılış tarihi ve yenileme tarihi hakkında kitabeden bilgi almaktayız. Kitabeye göre M.1290’larda yapılan yapı, 1895 yılında yenilenmiştir.
Büyük Camii., ‚Ulu Camii. ve ‚Yukarı Camii. olarak da adlandırılan eser enlemesine dikdörtgen planlı olup, mihraba dik olarak uzanan dört sıra beşer ahşap direkle beş sahına ayrılmaktadır. Üst örtüsü kırma çatı olan yapının beden duvarları taş malzemedendir.
Kuzeydoğu köşede yapıya bitişik olan minare; tek şerefeli olup, düzgün kesme taş kullanılan kürsüsünden sonra pabuç tuğla gövdeye doğru daralmaktadır. Sade tutulan şerefe sonradan sıva ile kaplanmıştır. Minarenin üzeri sac külah ile örtülerek alemle sonlanmıştır.
Caminin duvarla çevrili avlusundaki haziresinde eski mezar taşlarından sadece çok azı günümüze gelebilmiştir. Bunlardan bazılarının baş taşları bazılarının ayak taşları bulunmaktadır. Silindirik formlu ve dilimli başlıklı mezar taşının başlığında ‚Allah (c.c.). yazılıdır.
Yapının iki kanatlı ahşap kapısına sonradan eklenen rüzgârlık bölümünden sonra ulaşılmaktadır. Her iki yandan dörder basamaklı betonarme merdivenle ulaşılan bu bölümden sonra karşımıza çıkan iki kanatlı ahşap kapı üzerinde iki sıra dikey bir sıra yatay ve tekrar iki sıra dikey dikdörtgen kartuşlar oluşturulmuştur.
Harimi aydınlatan pencereler içeriye doğru genişlemektedirler. Harimdeki kalem işi süslemeler son derece harimi hareketlendirmiştir. Bunlar pencere aralarında ve üzerlerinde, beyaz zemin üzerine kenar bordürleri mavi olan çoğunlukla altıgen ve sekizgen çokgen kartuşlar yapılmıştır. Bunların içerisinde mescit resmi ve geometrik ile bitkisel süslemeli panolar içerisinde celi sülüs hat yazılı süslemeleri yer alır. Ayrıca doğu ve batı duvarlarda aynı süslemeler görülürken güneyde siyah dairesel panolar oval mavi ve siyah panolar, mavi bordürlü beyaz kartuşlar, yeşil panolar ve içerisindeki hat yazılı kalemişi süslemeler mihrap duvarını hareketlendirmiştir.
H.1316 ( M.1898) yılında harimdeki hat ve nakışları Mahmud Nedim adlı sanatçının yaptırıldığı bilinmektedir.
Caminin güney cephesinde doğusunda monte duvara monte edilmiş olan ahşap vaaz kürsüsündeki edirnekari süslemeler ile sonradan yapılan barok süslemeler yan ve ön yüzlerinde bezenmiştir.
Minber harimin güneyinde batı köşeye doğru yapılmış olup ahşap işçiliği ile dikkatleri üzerine çekmektedir. Yeşil, mavi, sarı ve kırmızı zemin yüzeyler üzerinde ajur tekniğinde süslemeler vardır. Minberin girişi süslemeli olup kemerlidir. Aynalık bölümünde iç içe geçmiş ikizkenar ve eşkenar üçgenlerin içerisinde yaprak, çiçek ve kıvrım dal süslemeleri ile bezenmiştir. Korkuluğu da bitkisel süslemeli olarak tezyin edilmiştir. Köşk bölümü sade tutulmuştur. Kıble duvarı ortasında yer alan mihrabın duvara oyulmuş yarım daire formlu
nişi ve yarım küre biçimli dilimli kavsarası vardır. Dikdörtgen formlu mihrapta yeşil, mavi ve kırmızı yüzeyler üzerinde ajur tekniği ile yapılmış bitkisel ve geometrik süslemeli kompozisyonlar bulunmaktadır. Kemer tablası ve uçları da yine kıvrım dal ve bitkisel süslemelidir. Mihrap tepeliği yarım daire formlu ve yanlara doğru kıvrımları bitkisel dal ve yaprak süslemeli olarak yukarıya doğru kıvrılmaktadır. Tepeliğin içerisi de bitkisel süslemeler ile bezenmiştir. Mihrap nişi üzerindeki panolarda yer alan kitabelerde ise;
Üst Pano’da: (Bakara Suresi 144.Ayet) Alt Pano’da: (Ali imran Suresi 37.Ayet) yazılıdır.
KAYNAK: ULUSLARASI SARAYÖNÜ SEMPOZYUMU NOTLARI
