ESKİ GÖRDES ÇİFTE HAMAM – GÖRDES / MANİSA

     Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivindeki 2004119’7, l24 sıra no’lu vakfiyede Hacı Mustafa Ağa tarafından çifte hamam olarak inşa ettirildiği belirtilmektedir (Kuyulu 1992, 82)’ Kitabesi bulunmadığından inşa tarihi kesin bilinememekle birlikte, vakfiyesine göre en geç 77 5 l yılında yaptırıldığı söylenebilir

Yapının büyük bir bölümü yıkılmış durumdadır

İNCELEME: Hamam, Pazar Camii’nin kuzeyinde yer alan bir tepenin eteğine inşa edilmiştir. Kuzey cephesi tamamen, doğu-batı cepheleri de yarı seviyesine kadar toprak altında kalmış vaziyettedir. içerisi ve çevresi yabani ot, ağaçlar|a kaplanmıştır. Kuzeydeki kubbeli iki mekân hariç tamamen yıkılmıştır. Ayakta kalabilen mekânların da örtü sistemleri tahribata uğramıştır. Mevcut duruma göre beden duvarlarında moloz, kaba yonu taş, tuğla; kemer, kubbe ve geçiş elemanlarında ise tuğla kullanıldığı anlaşılmaktadır. Hamamın günümüze ulaşabilen bölümleri; doğu-batı doğrultusunda yan yana yerleştirilmiş kare planlı, kubbeli iki mekân ile bu mekânlara açılan ünitelerden ibarettir. Batıdaki mekân daha büyüktür. Kubbeye geçişler sivri kemerli tromplarla sağlanmıştır. Cepheler masif bir görünüş sergilemektedir Güney cephede üç kapı açıklığı vardır. Doğudaki ve ortadaki sivri kemerlidir. Batıdaki açıklığın kemer biçimi belirlenememektedir. Cephenin batı ucunda tuğla örgü1ü, yüzeysel derinlikte basık kemerli bir niş mevcuttur. Duvarın üst tarafında izleri halen görülebilen kemer kalıntılarından hamam mekânlarının güneye doğru devam ettiği anlaşılmaktadır. Güneydeki bu mekânlar yıkılmakla birlikte, biraz ilerde, muhtemelen hamamın güney cephesine ait duvar izleri seçilebilmektedir. Batı cephe tamamen masiftir ve herhangi bir açıklık bulunmamaktadır. Doğu cephenin ortasında kemeri ve söveleri yıkılmış bir kapı açıklığı yer alır. Bu açıklıktan kare planlı ilk mekâna girilmektedir. Güney duvarında da bir kapı açıklığı bulunan mekânın kuzeybatı köşesine sivri kemerli bir niş yerleştirilmiştir. Kuzeydoğu köşede sivri kemerli bir kapı açıklığı ile geçilen, yine kubbe örtülü ve halvet olması muhtemel küçük bir hücre görülmektedir. Kare planlı bu mekânın kubbeye geçişinde dr sivri kemerli tromp kullanılmıştır.

     İlk mekânın batı duvarının kuzey ucunda yer alan ve asıl halinde bulunup bulunmadığı anlaşılamayan bir açıklıktan batıdaki büyük mekâna geçilir. Bu ünitenin güney duvarında iki kapı açıklığı vardır. Batıdaki açıklık, moloz taş yığmak suretiyle örülerek kapatılmıştır. Kuzeybatı köşe, mekâna sivri kemerle açılan, aynalı tonoz örtülü bir eyvan şeklinde düzenlenmiştir. Kuzeydoğu köşede bir kapı açıklığı ile girilen, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı, beşik tonozlu dar bir ünite bulunmaktadır. Doğudaki mekânın kuzeyinde halvetli bölüme kadar devam eden bu ünite muhtemelen hamamın su deposudur. Eserin doğu, batı ve kuzey cephelerinde başka mekânlarla irtibatını gösterecek herhangi bir izin bulunmaması, güney duvarında ise dört kemer izinin varlığı, binanın asıl halinde güneye doğru devam ettiğini ortaya koymaktadır. Yapının kuzey-güney yönünde uzanan bir çifte hamam olduğu dikkate alınırsa, kuzeydeki bu iki mekândan birinin erkekler, diğerinin de kadınlar kısmına ait olan sıcaklık üniteleri oldukları kabul edilebilir