REŞADİYE AŞAĞI MAHALLE CAMİSİ – TALAS / KAYSERİ

Kayseri ili Talaş İlçesi, Erciyes Kasabası Reşadiye Mahallesinde bulunan Aşağı
Cami tapunun 12 pafta, 2110 numaralı parselinde kayıtlıdır. Mahalle içerisinde geçen yolun doğusunda eğimli bir arazi üzerinde, arazinin düzeltilmesi ile elde edilen düz alan üzerine inşa edilmiştir. Tarihi : 1762’de yapılmıştır.
Plan ve mimari özellikleri : Halihazır durumu itibarıyla cami; kesme taştan yığma olarak inşa edilmiş olup kare planlıdır. Yapının üzeri duvarlara bitişik 8 büyük ayak üzerine atılan sivri kemerleri köşelerde destekleyen tromp alt yapı üzerine yerleştirilen dairevi kasnağın üzerine oturan taş kubbe ile örtülüdür. Kubbede 16 adet kemerli pencere bulunmaktadır. Üst örtüde kubbenin dış yüzü kaburgalı bindirme taş tekniğiyle inşa edilmiş, kubbe çevresinde kalan kısımlarda da taş kaplama yapılmıştır.
Yapının güney cephesinde güney-batı köşede ve ortasına rastlayan bölümde ince duvar kalınlığında çıkıntı dikkati çekmektedir. Ayrıca bu bölümde bir pencere açıklığı yer almaktadır.
Mihrap çıkıntısına denk gelen kısımda sonrada kapatıldığı anlaşılan pencere açıklığının izleri belirgindir. Güney-doğu köşede de bir pencere açıklığı bulunmaktadır.
Caminin doğu cephesi sağır tutulmuştur. Batı cephesinde; güney batı ucunda ve ortada bir pencere açıklığı yer almaktadır. Kuzey batı köşedeki üçüncü pencerenin kapatıldığı görülmektedir.
Ayrıca batı cephenin kuzey ucuna minare yerleştirilmiştir. Minarenin bittiği yerde cami duvar yüzeyine kitabe yerleştirilmiştir. Batı cephesinde küçük bir avlusu bulunan Cami’nin kuzey cephesine sonradan betonarme sistemle bir giriş kısmı ve son cemaat mahalli ilave edilmiştir. Bu bölüme batı cephede yer alan kapı açıklığından girilmektedir. Burası doğu-batı doğrultusunda bir hol görünümündedir.
Giriş holünün kuzey doğusunda yer alan merdivenle bu kısmın üzerinde bulunan kadınlar mahfiline ulaşılmaktadır. Mahfil katı kuzey, kuzey-doğu ve kuzey-batıda yer alan kemerler arasında konsol biçiminde cami içine taşmaktadır.
Bu bölümde yer alan kemer boşlukları ahşap doğramalarla kapatılmıştır.
Cami içerisine ise giriş holünün güneyinde kalan ana kapıdan girilmektedir. Cami duvarları iç kısımda yaklaşık 1 m. yüksekliğe kadar ahşap lambri ile kaplanmıştır. Güney, kuzey ve batı cephelerde ikişer adet dikdörtgen biçimli pencere bulunmaktadır. Ancak kuzey cephe ye sonradan son cemaat bölümü eklendiğinden buradaki pencereler aydınlatma işlevini kaybetmiştir.
Köşelerde kare plandan kasnağa geçişte kullanılan yarım küre şeklindeki tromplar derin tutulmuştur. Caminin güneydoğu köşesinde yer alan ayak üzerine konsol biçiminde taştan yapılmış vaaz kürsüsü yerleştirilmiştir.
Mihrap; beyaz mermerden dikdörtgen formunda ve profilli olarak yapılmıştır. Mihrabın iki yanında Lambirilerin üstüne denk gelecek şekilde, duvar yüzeyine simetrik olarak yerleştirilmiş üzeri düz tırnak şeklinde sehpa bulunmaktadır.
Mihrabın batısında yer alan minber ise tamamen taştan yapılmıştır. Mihrap ve minber sade yapılardır. Genel anlamda cami içerisinde süsleme öğesine rastlanmamıştır.
Kitabesi : Yapının tarihi ile ilgili olarak; yukarıda sözü edilen kitabede beş satırlık yazı bulunmaktadır:
1.Satır: Lailaheillallah Muhammedunrasulullah
2.Satır: Sahibul hayrat vel hasenat Hacı Eyyüb bin
3. Satır: İbrahim yapub bu tağmirattan
4.Satır:Zatı maiamar eyle gel yarab bu hayrat sahibi
5.Hacı Mustafa’yı şad eyle sene H.11 Muharrem 1175/ M. 1762/1763 yazılıdır.
Kitabe, onarım kitabesidir.
Tarihlendirme :
Yapı ile ilgili ; H. 1161/62-M.1748/49 tarihli Kayseri Şer”iyye Sicili Defterindeki 267 nolu belgede, Reşadiye (İstefana) Karyesi”nin Camiinde berat ile imam olarak görev yapan Hüseyin Halife”nin beratı zayi olmuştur. Hüseyin Halife”ye görevi ile ilgili yeni bir berat gönderilmiş ve görevine devam etmesi gerektiğini bildiren berat hakkında bilgi verilmektedir. Daha sonraki dönemlerde yapı günümüzdeki şeklini almıştır. Kitabeden ve mahallinde edinilen bilgilere göre Aşağı Cami H.11 Muharrem 1175/ M. 1762/1763 yılında II.Mustafa Eyüb
İbrahim Paşa tarafından mescit olarak yeniden yaptırılmış (onarılmış) olup 1938 yılında tekrar onarılmış. 1959 yılında ise genişletilmiştir.
Caminin ilk yapımındaki plan geç dönemde Kayseri’de çok örneği görülen Cürcürük Mescidi (1711), Hacı Veled Camisi, Hakırdaklı Camilerinde uygulanan plan ile benzer şekilde düz tavanlı olarak yapılmış örneklerdir.
Daha sonraki düzenlemede yapı eski kalıntıları da içine alacak şekilde, tek kubbeli olarak günümüzdeki şeklini almış ayrıca son cemaat mahalli eklenmiştir.
Günümüzdeki plan şeması ile Kayseri’deki Fatih Camisi, Çakalız Camisi gibi tek kubbeli camilerin örnek alındığı söylenebilir.
Kaynakça:
Caner, Songül, 138 Numaralı Kayseri Şer”iyye Sicili, (H. 1161/62-M.1748/49), Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kayseri 1997, s. 222-23