PARMAKLI MESCİDİ – BERGAMA / İZMİR

Adres: Barbaros Mahallesi Yonca içi – Bergama – İzmir 

İzmir ili Bergama ilçesinde bulunan bu caminin kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi ve banisi kesinlik kazanamamıştır. Yapı üslubundan XIV. yüzyılın sonunda veya XV. yüzyılın başında yapıldığı sanılmaktadır. Şadırvanlı Cami’den Ulu Cami’ye giden yol üzerindedir. Pencerelerindeki
demir parmaklıklar nedeniyle bu adla anıldığı söylenmektedir. Yapının kare planlı, tek kubbeli kübik bir harimi ile kuzeyinde bir son cemaat yeri ve minaresi vardır
Moloz, kesme taş ve tuğla hatıllı olarak yapılmış olan bu mescit, kare planlı olup, üzeri sekizgen kasnaklı bir kubbe ile örtülüdür. Duvar işçiliğinde yer, yer antik yapılardan getirilmiş taşlar da kullanılmıştır. Mescidin doğu cephesinde altıgen ve baklava dilimleri şeklinde duvar bezemesi yapılmıştır. Bunlar Selçuklu mimari geleneğinin devamı niteliğindedir. İbadet mekânını örten kubbe Türk üçgenlerinin yardımı ile sekizgen kasnak üzerine oturtulmuştur. Kubbenin ve trompların üzerleri kiremit örtülüdür. Duvarlarındaki izlerden değişik zamanlarda onarım gördüğü ve duvarların yenilendiği anlaşılmaktadır. Bunu belirten ilk yapıya ait yuvarlak tuğla kemer izleri görülmektedir. İbadet mekânı iki sıra halinde düzensiz pencere dizileri ile aydınlatılmıştır. Yuvarlak niş şeklindeki mihrabında bezeme bulunmamaktadır. Caminin yanındaki taş kaide üzerinde olduğu sanılan minarenin yalnızca kaidesi günümüze gelebilmiştir. Yapı malzemesi olarak duvarlarda tuğla ve kaba yonu tas kullanılmıştır. Duvarlar ile örtü sistemi arasında bir sıra kirpi saçak, son cemaat yeri ve minare kürsüsü dışında yapıyı çepeçevre dolaşmaktadır. Harim kubbesi sekizgen bir kasnak üzerine oturmaktadır. Örtü sistemi kiremitle kaplanmıştır. Güneybatı ve güneydoğu köşeleri pahlanmıştır. Yapının bati cephesi kütlevi bir görünüme sahiptir. Cephenin kuzeyinde yer alan son cemaat yeri batı duvarının, harim duvarına nazaran yetmiş santimetrelik bir çıkıntısı vardır. Bati duvarı ortasında, sonradan örülerek kapatılmış sivri kemerli bir açıklık yer almaktadır. Güney cephede, kubbe eksenine göre simetrik bir düzenleme görülür. Bu cephede yer alan dört adet dikdörtgen pencere açıklığından büyük olan ikisi altta, daha küçük ölçüdeki diğer ikisi ise üstte yer alır. Alttaki iki pencereden doğudaki, mermer söveye tutturulmuş demir şebekelere sahiptir.
Doğu cephesinin alt kesimine iki büyük pencere açılmıştır. Güney cephesindekilerle aynı düzene sahip bu pencerelerde gözlenen tek değişiklik, kemerleri çevreleyen bordür içindeki süslemelerdir.
Doğu, batı ve güney cephelerinde duvarlar, altta kaba yonu tas, üstte ise bir sıra tuğla, bir sıra kaba yonu tas almaşığıdır.